ตำรับยา “จันทร์ลีลา“เป็นตำรับยาแก้ไข้ที่เป็นยาลดไข้ เป็นยาแผนโบราณ เป็นยาบรรเทาอาการไข้ตัวร้อน ไข้เปลี่ยนฤดู ทานได้ทั้งชนิดเม็ดและชนิดผง โรงพยาบาลรัฐฯ บางแห่ง จ่ายยาจันทลีลา แทน ยาพาราเซตามอล
ตำรับยาจันทน์ลีลา ยาแผนโบราณ
เป็นตำรับยา ในยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ และจัดอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ (บัญชียาจากสมุนไพร พ.ศ. 2555) กลุ่มบัญชียาจากสมุนไพรที่มีการใช้ตามองค์ความรู้ดั้งเดิม เป็นยาแก้ไข้ ตัวร้อน ในรูปแบบ ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
สูตรตำรับ ในผงยา 99 กรัม ประกอบด้วย
- โกฐสอ 12 กรัม
- โกฐเขมา 12 กรัม
- โกฐจุฬาลัมพา 12 กรัม
- แก่นจันทน์ขาวหรือจันทร์ชะมด 12 กรัม
- แก่นจันทน์แดง 12 กรัม
- ลูกกระดอม 12 กรัม
- เถาบอระเพ็ด 12 กรัม
- รากปลาไหลเผือก 12 กรัม
- พิมเสน 3 กรัม
นำส่วนผสมของทุกอย่าง มาบดเป็นผง รวมกันแล้วสามารถรับประทานได้ เมื่อมีอาการปวด เป็นไข้ ไข้ทับระดู
สรรพคุณของ ตำรับยา จันทร์ลีลา
สรรพคุณของตำรับยา จันทร์ลีลา ส่วนใหญ่ใช้บรรเทาอาการไข้ตัวร้อน ไข้เปลี่ยนฤดู สรรพคุณลดไข้ แก้ปวด และต้านการอักเสบ
ขนาดและวิธีใช้ จันทร์ลีลา ชนิดผง
- ผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 1 – 2 กรัม ละลายน้ำสุก ทุก 3 – 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
- เด็ก อายุ 6-12 ปี รับประทานครั้งละ 500 มก.-1 ก. ละลายน้ำสุก ทุก 3-4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
ข้อควรระวัง
– ไม่แนะนำให้ใช้ในผู้ที่สงสัยว่าเป็นไข้เลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของไข้เลือดออก
– หากใช้ยาเป็นเวลานานเกิน 3 วัน แล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์
ข้อมูลเพิ่มเติม แนะนำให้ใช้ยาจันทน์ลีลาได้ในหญิงที่มีไข้ทับระดูหรือไข้ระหว่างมีประจำเดือน
ผลข้างเคียงของตำรับยาจันทน์ลีลา
จากการรวิจัยไม่พบผลข้างเคียงที่น่ากังวลจากการทาน ตำรับยา “จันทน์ลีลา” และไม่ก่อพิษในตับ แต่ที่มีหลายคนยังกังวลว่าสมุนไพรมีพิษต่อตับนั้นเป็นเพราะว่ายังกินไม่ถูกวิธี จึงแนะนำว่า หากต้องการกินตำรับยาสมุนไพรใดๆ ควรอยู่ในคำแนะนำของแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือกด้วย
การออกฤทธิ์ ของ ตำรับยาจันทน์ลีลา
- ฤทธิ์แก้ไข้
ตำรับยา จันทร์ลีลา ใช้ในการลดไข้ได้ จึงถูกบรรจุไว้ในชนิดยาแผนโบราณในการลดไข้ - ฤทธิ์ต้านการอักเสบ
ลดอาการบวมและอักเสบได้ - ฤทธิ์แก้ปวด
ตำรับยาจันทน์ลีลา มีฤทธิ์ช่วยลดความเจ็บปวดได้
จะเห็นได้ว่าตำรับยาจันทน์ลีลาเป็นตำรับของภูมิปัญญาไทยมานานหลายศตวรรษ แต่ยังไม่มีการพิสูจน์สรรพคุณอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ของทั้งตำรับ แต่ถ้าพิจารณาข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ของเครื่องยาแต่ละชนิดจะเห็นได้ว่าเครื่องยาดังกล่าวมีข้อมูลที่สนับสนุนสรรพคุณลดไข้ แก้ปวด และต้านการอักเสบ ได้แก่
- โกฐเขมา สารสำคัญคือ สาร b-eudesmol, atractylochromene และ polyacetylenes มีฤทธิ์แก้ปวดและต้านการอักเสบ
- โกฐจุฬาลำพา สารสำคัญคือ scopoletin มีฤทธิ์แก้ไข้ และต้านการอักเสบ สาร artemisinin มีผลรักษาโรคมาลาเรียที่ดื้อต่อยา
โกฐสอ สารสำคัญที่มีฤทธิ์ต้านการอักเสบคือ byakangelicol, สาร byakangelicin สาร imperatorin - แก่นจันทน์แดง
- บอระเพ็ด สารสำคัญคือ N-trans-feruloytyramine มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ
- ปลาไหลเผือก สารสำคัญคือ quassinoids มีฤทธิ์ต้านมาลาเรีย
ข้อมูลอ้างอิง
ข้อมูลจาก https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/researchknowledge/article/20/ตำรับยาจันทน์ลีลา/
เราพัฒนาสูตรยา “จันทน์ลีลา” จนได้ อาหารเสริม “ตำรับจันทร์”
