ว่าด้วยถั่งเช่าและข่าวเกี่ยวกับถั่งเช่า
สืบเนื่องจากไปเห็นโพสต์ จีนออกข่าวว่าถั่งเช่าเป็นเรื่องโกหก ในโพสต์ดังกล่าวมีข้อความ “ทางการจีน
เปิดเผยว่า เรื่อง“ถั่งเฉ่า” ที่อ้างสรรพคุณว่าสามารถปรับสภาพภูมิคุ้มกันของร่างกาย ป้องกันมะเร็ง และเพิ่มสมภาพทางเพศ …. ไม่ได้มีคุณค่าตามที่เลื่องลือ …. ทั้งประวัติศาสตร์สมุนไพรจีนไม่เคยมีบันทึกไว้…” คาดว่าทางผู้เขียนคงได้เปิดดูคลิปข่าวที่ออกอากาศเมื่อประมาณช่วงกลางเดือนธันวาคม 2018 แล้วได้กรุณาแปลมาเพื่อเผยแพร่ให้คนทั่วไปได้รับทราบด้วย เพื่อจะได้ไม่ถูกหลอกลวงไปซื้อถั่งเช่าราคาแพงมากิน
อันดับแรกขอให้ข้อมูลเกี่ยวกับถั่งเช่าก่อน ถั่งเช่านี้จัดเป็นสมุนไพรยาจีน มีชื่อจีนว่า ตงฉงเซี่ยฉ่าว 冬虫夏草 (แต้จิ๋วอ่าน ตังถั่งแห่เช่า) โดยทั่วไปมักเรียกย่อๆว่า ฉงฉ่าว 虫草 (แต้จิ๋วอ่าน ถั่งเช่า) ตงฉงเซี่ยฉ่าวนี้แปลตามคำจีนว่า ฤดูหนาวเป็นหนอนฤดูร้อนเป็นหญ้า ที่ได้ชื่อนี้เพราะคนโบราณไม่รู้ว่ามันจัดเป็นหนอนหรือเป็นหญ้ากันแน่ เพราะจริงๆแล้วมันคือเชื้อราหรือเห็ด Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. ที่เป็นปรสิตบนหนอนผีเสื้อ Hepialus armoricanus Oberthur เมื่อตัวหนอนจำศีลในฤดูหนาวและถูกเจ้าเชื้อรานี้เกาะกินจนตายไป พอถึงฤดูร้อนก็แทงส่วนที่เห็นเป็นเห็ดยื่นพ้นดินออกมา ซึ่งลักษณะเช่นนี้เรียกว่า ราแมลง (คำจีนว่า ฉงฉ่าว 虫草 หรือถั่งเช่านั่นเอง) ราแมลงนี้มีหลายชนิด หรือจะพูดว่าถั่งเช่าหรือฉงฉ่าวมีหลายชนิดก็ได้ แต่ที่จัดเป็นยาจีนราคาแพงระยับคือ “ตงฉงเซี่ยฉ่าว” นี้มีเพียงชนิดเดียวเท่านั้น หากเป็นราแมลงแบบอื่นจัดว่าเป็นของปลอม
ความรู้เกี่ยวกับถั่งเช่าสีทอง https://cordyl.com/ถั่งเช่าสีทอง-2/
ตงฉงเซี่ยฉ่าว ขอเรียกย่อๆว่าถั่งเช่าแล้วกันนะครับ จัดเป็นยาในกลุ่มเสริมพลังหยางของไต เข้าเส้นลมปราณไตและปอด คือมีผลที่อวัยวะสองระบบนี้เป็นหลัก มีรสหวานคือช่วยเสริมเพิ่มเติมส่วนที่ขาดพร่องไปของร่างกายได้ ฤทธิ์เป็นกลางคือไม่ออกร้อนหรือเย็น
สรรพคุณแรกคือเสริมพลังหยางของไต เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่พลังหยางของไตพร่องน้อยไป มีอาการหนาวง่าย มือเท้าเย็น บางรายอาจฉี่บ่อย บางรายถ่ายเหลว บางรายอาจมีความต้องการทางเพศไปจนถึงสมรรถภาพทางเพศเสื่อมลง อวัยวะเพศชายไม่แข็งตัว ดังนั้นถั่งเช่าสามารถรักษาสมรรถภาพทางเพศเสื่อมถอยลงได้ แต่ถ้าในคนปกติก็ไม่ได้หมายความว่ามันจะช่วยให้ดีเลิศขึ้นกว่าเดิมสักเท่าไร ที่สำคัญคือผมว่าสมุนไพรตัวอื่นที่ให้ผลดีด้านนี้มีออกแยะไปและถูกกว่าด้วย
ถั่งเช่ากับสมรรถภาพทางเพศ https://cordyl.com/ถั่งเช่าแก้นกเขาไม่ขัน/
สรรพคุณที่สองคือเสริมสารจำเป็น (จิง 精 essence) ของไต ให้ผลด้านชะลอวัยให้แก่ช้าลง (antiaging)
สรรพคุณที่สามคือเสริมชี่หรือลมปราณของปอด
สรรพคุณที่สี่คือสามารถขับเสมหะ ระงับไอและหอบได้ นอกจากนี้ยังมีผลช่วยห้ามเลือด
ดังนั้นเมื่อรวมเอาสรรพคุณทั้งหลายเข้าด้วยกัน ข้อบ่งใช้ที่เหมาะที่สุดสำหรับถั่งเช่าคือ ผู้ป่วยไอหอบหืดเรื้อรัง อันมีสาเหตุมาจากความพร่องของลมปราณที่ไตและปอด มีเสมหะหรือเสมหะปนเลือด เช่น โรคหอบหืด โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) และวัณโรค (ถั่งเช่ามีฤทธิ์ต้านเชื้อวัณโรคได้ด้วย) ทั้งนี้ควรใช้ร่วมกับตัวยาอื่นๆจัดเป็นตำรับยาจึงจะได้ผลดี
พูดถึงการเคลมถึงสรรพคุณด้านการต้านมะเร็ง เดิมนั้นมีการวิจัยว่าในตงฉงเซี่ยฉ่าวมีสารสำคัญตัวหนึ่งคือ Cordycepin（虫草素）สามารถต้านมะเร็งได้ด้วยกลไกเหนี่ยวนำการตายของเซลล์มะเร็ง ป้องกันการแพร่ของเซลล์มะเร็ง ไปจนถึงสามารถยับยั้งสเต็มเซลล์ของมะเร็งเม็ดเลือดขาวได้ แต่จากการวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Cell Chemical Biology ในปี 2017 กล่าวว่าทั้งสาร Cordycepin (COR) และสารตั้งต้นของมันคือ pentostatin (PTN) ไม่สามารถพบได้ในตงฉงเซี่ยฉ่าว เพราะขาดกลุ่มยีนที่จำเป็นต่อการสร้างไป นั่นหมายความว่าตงฉงเซี่ยฉ่าวไม่สามารถต้านมะเร็งได้ ซึ่งส่วนนี้ผมขอตั้งข้อสังเกตไว้สองประเด็น ประเด็นแรกคือผลการวิจัยนี้ขัดแย้งกับผลการวิจัยที่เคยมีการตีพิมพ์ก่อนหน้านี้ว่าตงฉงเซี่ยฉ่าวสามารถสร้าง Cordycepin ขึ้นมาได้ และประเด็นที่สองคือในตงฉงเซี่ยฉ่าวยังมีสารอื่นๆอีก เช่น polysaccharides ที่ส่งผลต้านการเกิดหลอดเลือดใหม่ไปเลี้ยงเนื้อเยื่อมะเร็ง (antiangiogenesis) หรือผลต่อการตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาวในการกำจัดเซลล์มะเร็ง ดังนั้นการสรุปว่าตงฉงเซี่ยฉ่าวไม่สามารถต้านมะเร็งนั้นอาจจะเป็นการรีบสรุปเกินไป นอกจากนี้แล้วการแพทย์แผนจีนใช้สมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆรวมถึงมะเร็งด้วยนั้น ล้วนเลือกใช้ยาจากการพิจารณาภาวะของร่างกายและโรคในขณะนั้นว่าสิ่งใดมากไป ส่วนไหนขาดพร่องไป ร้อนหรือเย็น แล้วเลือกใช้ยาโดยเลือกฤทธิ์ยาร้อนเย็นและสรรพคุณตามหลักการแพทย์แผนจีน ไม่ได้พิจารณาถึงสารประกอบออกฤทธิ์ในตัวสมุนไพรตามหลักเภสัชวิทยาในปัจจุบัน
ถั่งเช่าต้านมะเร็ง https://cordyl.com/ถั่งเช่าต้านมะเร็ง
ในคลิปข่าวดังกล่าวมีการกล่าวถึงว่าถั่งเช่านั้นในประวัติศาสตร์สมุนไพรของจีนไม่เคยมีบันทึกไว้ โดยกล่าวถึงตำราเปิ๋นฉ่าวกังมู่《本草纲目》ของหลี่สือเจินในราชวงศ์หมิงไม่ได้บันทึกไว้ จริงอยู่ที่เปิ๋นฉ่าวกังมู่ไม่มีบันทึกถึงถั่งเช่า แต่ไม่ได้หมายความว่าตำราอื่นๆจะไม่บันทึก
-《月王药诊》ตำราการแพทย์ทิเบตที่เก่าแก่ที่สุดในปัจจุบัน (ค.ศ.710) บันทึกถึงถั่งเช่าเป็นครั้งแรกว่าใช้รักษาโรคปอด
-《藏本草》ตำรายาสมุนไพรของทิเบต (ค.ศ.780) บันทึกว่าถั่งเช่ามีสรรพคุณทำให้ปอดชุ่มชื้น เสริมบำรุงไต
-《寿世保元》หนังสือแต่งโดยกงถิ่งเสียน หมอหลวงราชสำนักหมิง (ค.ศ.1615) บันทึกว่าถั่งเช่ารสหวานฤทธิ์อุ่น รักษาวัณโรค ไอเป็นเลือด อวัยวะเพศชายไม่แข็งตัว น้ำกามเคลื่อน
นอกจากนี้ยังมีบันทึกในตำราสมุนไพรสมัยราชวงศ์ชิง เช่น 《本草备要》、《本草从新》、《本草纲目拾遗》
ในปัจจุบันนี้ราคาของถั่งเช่าแพงมากจนน่าตกใจ อีกทั้งในเมืองจีนไปจนถึงทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทยด้วยต่างก็มีผู้ประกอบการคิดหารายได้หาทางรวยจากถั่งเช่า ด้วยการทำออกมาเป็นสารพัดอาหารเสริมสุขภาพ เคลมสรรพคุณต่างๆนานา จึงทำให้ทางอ.ย.ของจีน （国家食品药品监督管理总局 China Food and Drug Administration,CFDA）ต้องออกมาเทกแอ๊คชั่นเป็นซีรีย์
ปี 2010 ออกประกาศ《关于冬虫夏草不得作为普通食品原料的通知》 ห้ามการใช้ถังเช่าเป็นส่วนประกอบในอาหาร
เดือนสิงหาคม ปี 2012 ออกประกาศ《冬虫夏草用于保健食品试点工作方案》ให้ 5 บริษัทใหญ่เป็นแหล่งทดลองนำร่องเพื่อควบคุมการผลิตถั่งเช่าเป็นอาหารเสริมสุขภาพ แต่ปรากฏว่าสถานการณ์ไม่ได้ดีดังคาดยากต่อการควบคุม
เดือนกุมภาพันธ์ ปี 2016 ออกประกาศ《关于冬虫夏草类产品的消费提示》เตือนผู้บริโภคถึงผลิตภัณฑ์ต่างๆของถั่งเช่า รวมทั้งตัวถั่งเช่า ผงถั่งเช่า ผงถั่งเช่าอัดเม็ด จากการสำรวจตรวจพบอาร์เซนิกปนเปื้อนในปริมาณ 4.4-9.9 มก.ต่อกก. และบอกว่าถั่งเช่านั้นจัดเป็นยาจีน ไม่ใช่ของที่เป็นได้ทั้งอาหารและยา（冬虫夏草属中药材，不属于药食两用物质。） ซึ่งมาตรฐานของอาหารเสริมสุขภาพนั้นปริมาณอาร์เซนิกปนเปื้อนต้องไม่เกิน 1.0 มก.ต่อกก. หากทานถั่งเช่าและผลิตภัณฑ์จากถั่งเช่าเป็นเวลานานอาจทำให้มีอาร์เซนิกสะสมปริมาณสูงในร่างกายได้ ซึ่งเป็นอันตรายมาก
เดือนมีนาคม ปี 2016 ออกประกาศ 《关于停止冬虫夏草用于保健食品试点工作的通知》ยกเลิกโครงการนำร่องของบริษัททั้ง 5 หมายความว่าทั้ง 5 บริษัทนี้หากยังจะผลิตอาหารเสริมจากถั่งเช่าจะต้องยื่นขออนุญาตใหม่
เดือนกุมภาพันธ์ ปี 2018 ออกบทความ《这4种保健品不保健，千万别花冤枉钱了！》เตือนผู้บริโภคอย่าหลงกลซื้ออาหารเสริมสุขภาพ 4 ชนิด ซึ่งหนึ่งในสี่นั้นคือถั่งเช่าเป็นอันดับแรก โดยอ้างถึงเนื้อความในประกาศก่อนหน้านี้ว่าถั่งเช่าจัดเป็นยา ไม่ใช่อาหาร ปนเปื้อนอาร์เซนิกปริมาณสูง ทั้งสรรพคุณไม่แน่นอน ความหมายคือราคามันก็สูงด้วย อย่าซื้อเลยดีกว่า
แม้ในเว็บของ CFDA เองจะมีการลงทะเบียนผลิตภัณฑ์อาหารเสริมจากถั่งเช่าเพียง 19 ชนิด แต่ในท้องตลาดหรือตามเว็บขายของนั้นมีถึงหลายร้อยชนิด เห็นได้ว่าทางอ.ย.ของจีนมีการกลับลำ กลับตัวกลับใจได้หลังจากปล่อยให้ถั่งเช่าราคากระฉูดจนน่าตกใจ ปล่อยให้มีการเคลมสรรพคุณอย่างไม่บันยะบันยัง จากประกาศทั้งหลายสรุปว่ายังให้ทำเป็นอาหารเสริมสุขภาพได้ แต่ต้องไม่ได้เป็นถั่งเช่าอย่างเดียวล้วนๆ ปริมาณอาร์เซนิกปนเปื้อนต้องไม่เกินที่กำหนด คือไม่ได้ห้ามผลิตห้ามขายเสียทีเดียว แต่ขณะเดียวกันก็บอกผู้บริโภคว่าไม่ควรซื้อมาทาน ซะงั้น
เอาเป็นสรุปว่า ถั่งเช่านั้นจัดเป็นยา ไม่ใช่อาหาร ไม่ควรทานเป็นอาหารเสริมสุขภาพ แต่มีบันทึกสรรพคุณและการใช้งานในตำรายาจีนจริงมานานแล้ว สรรพคุณตามที่บอกไปข้างต้น ส่วนเรื่องสารต้านมะเร็งยังเป็นปัญหา ด้วยราคาที่สูงลิ่วเพราะบรรดาพ่อค้าจงใจปั่นราคาจริงๆ ผมจึงแนะนำเสมอว่าสรรพคุณมันก็ไม่ได้วิเศษอะไรนักหนาถ้าเทียบกับราคามันตอนนี้ คือใช้ยาสมุนไพรตัวอื่นแทนก็ได้ที่มีสรรพคุณดีกว่าก็ออกเยอะไป นี่หมายถึงถั่งเช่าหรือตงฉงเซี่ยฉ่าวของจริงตามธรรมชาตินะครับ ถ้าเป็นราแมลงชนิดอื่นหรือเป็นเห็ดถังเช่าเพาะขึ้นมาล้วนไม่อยู่ในขอบเขตที่ผมกล่าวถึง
สุดท้ายละเมอหน่อย การได้มาเรียนศาสตร์การแพทย์แผนจีนจนมาเป็นหมอจีนนี่ สำหรับผมแล้วอย่างน้อยประโยชน์ด้านหนึ่งที่ได้รับคือ การรู้จักมองเรื่องราวทั้งหลายแล้วแยกแยะแตกย่อยลงไป เรื่องราวต่างๆล้วนมีที่มาที่ไป มีทั้งด้านสว่างและด้านมืด มีทั้งด้านให้คุณและให้โทษ อีกทั้งเวลาและสถานการณ์หรือสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปล้วนส่งผลต่อความเป็นไปนั้นๆ ไม่มีคุณค่า เหตุผล หรือแนวทางที่ตายตัว ดังนั้นการพิจารณาประเมินเรื่องราวใดๆล้วนต้องรอบด้านและขึ้นกับภาวะที่เป็นตอนนั้น นี่คือหัวใจของการแพทย์แผนจีนที่ว่า 辨证论治 เป็นการลดอคติได้อย่างดี
งานวิจัยเกี่ยวกับ Cordycepin
https://www.cell.com/cell-chemical-biology/pdfExtended/S2451-9456(17)30327-6
คลิปข่าว
https://www.youtube.com/watch?v=TsytMAFJ1PY